Actualiteiten, Page 9

Uitvoeringsprogramma Astrofotografie van woensdag 7 december t/m woensdag 4 januari 2017

keuze-objecten    Locatie: Sterrenwacht Burgum of op locatie van eigen keus

Maan     

Op woensdag 14 december om 1:06 u (dus kort na middernacht) is het Volle Maan, op donderdag 29 december is het Nieuwe Maan (onzichtbaar) om 7:53 u. Met 1^e Kerstdag zondag 25 december staat de maan het verst van de aarde verwijderd in december (zgn. apogeum). De afstand maan – aarde is dan 406 000 km (afgerond). En de maandiameter is op die dag ca. 29.5’, zo’n 10% kleiner dan op 13 dec (perigeum). Astromagazine Sky at Night (afgekort SkaN) beveelt als bijzonder maanobject van december de krater Halley aan. Deze krater heeft een doorsnee van 36 km en is te vinden op 8.0° Zbr, 5.7° Ole, dichtbij het centrum van de maanschijf. De ouderdom is 4 – 4.5 miljard jaar. Gebruik een telescoop van minimaal 2 inch. Beste waarneemtijden: 20-21 dec.

Planeten   

Mercurius (m = 0.7) is van 5 tot 22 december ’s avonds waarneembaar in het ZW. De planeet gaat meer dan een uur na de zon onder. Zoek laag boven een onbelemmerde horizon, op een hoogte tussen 5° en 10° en zo’n 20° ten westen van Venus (helaas is er vaak een wolkenband aan de kim, die het zicht beneemt). Gebruik een verrekijker. Maak vervolgens een foto. Venus (m = -3.9) is deze maand de prachtige Avondster, die zelfs in de steden duidelijk zichtbaar is boven de contouren van gebouwen, in het ZW. Mars (m = 0.7) is ten oosten van Venus te vinden en gaat omstreeks 22 u onder. Saturnus (m = 1.0) is pas tegen het eind van de maand weer zichtbaar, laag in de ochtendschemering. Voor Jupiter (m = -1.8) moet je ook vroeg uit bed, maar dat loont wel! Uranus (m = 5.7) is de hele avond te zien en gaat pas in de kleine uurtjes onder (sterrenbeeld Vissen). Neptunus (m = 7.9) gaat steeds eerder voor middernacht onder. Zoek in Waterman.

DeepSky  

M 45 (Pleiaden) = open sterrenhoop in Taurus ofwel Stier (m = 1.6)      [freestarcharts.com]              

M35 = open sterrenhoop in Gemini ofwel Tweelingen (m=5.2) [freestarcharts.com]    

M42 (Grote Orionnevel) = diffuse nevel in Orion (m=4.0) [freestarcharts.com]                                       

NGC 7662(Sneeuwbalnevel) = planetaire nevel in Andromeda (m=8.6) [SkaN dec 2016]                         

M33 (Driehoeknevel) = spiraalstelsel in Triangulum ofwel Driehoek  (m=5.7) [SkaN dec 2016]    

NGC 2419 = bolhoop in Lynx (m=10.3) [SkaN dec 2016]  

M79 = bolhoop in Lepus ofwel Haas (m=8.6) [Sterrengids 2016, dec deep sky]

Meteoren en kometen  

Meteoren: De belangrijke meteorenzwerm “Geminiden” is in december actief tussen wo 7 en za 17, met een scherp maximum in de nacht van di 13 op wo 14 december. De zwerm heeft dan een theoretische uurfrequentie (ZHR) van 120, maar het is die nacht ook Volle Maan. Daardoor kunnen veel zwakke meteoren niet waargenomen worden. Geschat wordt dat er hoogstens 35 zichtbare meteoren/uur overblijven. Een dag vóór of na het maximum is de omvang van de zwerm een stuk minder. Reken dan op niet meer dan 10 meteoren/u. De meteoren zijn met 35 km/sec niet erg snel, wel helder en soms intens gekleurd. Advies: zoek de radiant  op het kaartje van de website hemel.waarnemen.com.

Een minder bekende zwerm zijn de Ursiden, tussen 17 en 26 december. Maximum van deze zwerm: ca. 10 meteoren per uur, in de nacht van wo 21 op do 22 dec. Een volgende kans komt op di 3 jan 2017 met de Boötidenzwerm. Maximum om 18:45 u met ZHR=130. Geen storende maan!    Fotografie: meteoren vastleggen met gezichtsveld weg van de maan, camera op statief, groothoek kiezen, hoge ISO (1600 of meer), laag diafragmagetal (2.8 of lager), sluitersnelheid bijv. 10 seconden (uitproberen bij storend maanlicht), draadontspanner, ruisonderdrukking uitschakelen, extra batterij.

Kometen: Er verschijnt  weer eens een komeet aan onze hemel! De moeilijke naam (zoals gewoonlijk) 45P/Honda-Mrkos-Pajdusakova maakt het object alleen maar interessanter. Het is een kort-periodiek exemplaar, met een omloop van ruim 5 jaar. Ontdekt in 1948. Op 1 dec was de helderheid nog slechts m =12.2, maar dat wordt steeds beter tot begin januari m=6.4 kan  worden bereikt. In de tussentijd komt de komeet, eerst zichtbaar ’s avonds zeer laag in het ZW, ook geleidelijk hoger boven de horizon. Op za 31 dec wordt een hoogte van 5° bereikt. Voor meer informatie verwijs ik naar hemel.waarnemen.com.

Veranderlijke sterren     

De bekende bedekkingsveranderlijke Algol bereikt een minimum van m=3.4 om 23:05 u op za 24 dec. Het gehele bedekkingstraject loopt van 18:11 u op za tot 03:59 u op zo. De normale helderheid van de ster is m = 2.1. Bij geschikte keuze van je waarneemlocatie wordt het interval van wisselende  helderheid mogelijk begeleid door naburig Kerstgezang.

Planetoïden en dwergplaneten              

Dwergplaneet Ceres (m = 8.2) is niet ver van Uranus te vinden in Vissen. Bijv. op vrij 9 dec staan beide hemellichamen om 23 u aan weerszijden van de maan: Uranus NO, Ceres ZW. Ook Vesta (m = ca. 7) is in december goed waarneembaar, in Kreeft. Zoek met  Stellarium de positie voor je favoriete waarneemtijdstip. Bij twee foto’s gemaakt op uiteenlopende data kun je de verplaatsing in beeld brengen. Misschien een uitdaging ?

Sterbedekkingen door de maan    

Op vrij 9 dec bedekt de maan om ca. 20:32 u de ster 89 Piscium (m = 5.1). Om ca. 21:29 u eindigt de bedekking. De maan staat op een hoogte van ca. 40° en is voor 76% verlicht. Verder zijn er bedekkingen op zo 11, ma 12, di 13 (o.a. de zeer heldere ster Aldebaran), wo 14, vrij 16 en zo 25. Zie voor meer informatie de website hemel.waarnemen.com.

¹Het voorgestelde programma kan op onderdelen nog worden aangepast. In dat geval krijgt u bericht.

Geadviseerd wordt zelf een laatste check te doen op de hier verstrekte gegevens.                      (bronnen: Sterrengids 2016, tijdschr. Zenit, ed. december 2016, astro-magazine Sky at Night (SkaN) december 2016, hemel.waarnemen.com, freestarcharts.com).    

Tijdens de Bijzondere Algemene ledenvergadering op 26 november j.l. zijn nog een aantal opmerkingen over de concept versies van de statuten en het huishoudelijk reglement gemaakt waarover het bestuur zich de komende tijd gaat buigen. De vernieuwde concept versies zijn weer op deze site geplaatst (onder de kop ACTUALITEITEN: Statuten en het huishoudelijk reglement) zodat u deze kunt vergelijken met de oude statuten en het oude huishoudelijk reglement. Tijdens de ALV op 25 maart 2017 volgt al dan niet vastlegging van de nieuwe statuten en het huishoudelijk reglement. Leden, van wie geen e-mail adres bij het bestuur bekend is, ontvangen zowel de oude als de nieuwe versies van de statuten en het huishoudelijk reglement over de post. Leden, die wel over internet beschikken, maar toch liever een papieren versie toegestuurd krijgen, kunnen hierom verzoeken bij de secretaris. Stel uw vragen en maak uw opmerkingen tenminste een aantal weken vóór de Algemene Ledenvergadering op 25 maart 2017!

 

De eerste en derde vrijdagavond zijn avonden bij Streekmuseum-Volkssterrenwacht Burgum met films over ons zonnestelsel, maar we kijken ook ver
over de grenzen. Met de laatste ontwikkelingen presenteren astronomen/biologen U de wonderlijke wereld van het universum, voor zowel jongeren als ‘gevorderden’.

Filmprogramma: september t/m december 2016

Vrijdag 16 december 2016: Dodelijke kometen en meteoren. Kometen, asteroïden en meteoren zijn zeer vergelijkbaar aangezien ze allemaal door de ruimte zweven en zich meestal bevinden in een baan rond de zon. De belangrijkste verschillen zijn onder andere te wijten aan de grootte, het al dan niet hebben van een staart en de positie in de ruimte van het object. Liggen wij in de vuurlinie?

U bent altijd van harte welkom op de filmavonden!

Voor verdere info en actueel nieuws: http://www.observeum.nl/

Donderdag 26 mei aanstaande is de laatste en lichtste voorjaarsbijeenkomst van de Werkgroep Astrofotografie. Zoals afgesproken bieden we een ontspannend programma aan. We beginnen net als anders om 19:45 uur met een kopje koffie (EUR 1,–, zie echter verderop!). Sluiting: ca. 21:45 u. Aan Pieter Dijkstra hebben we gevraagd nu toch maar eens zijn toegezegde zoneclipsvideo te vertonen. Na de Mercurius-mini-eclips wordt het tijd voor beelden die Pieter maakte bij een echte totale zonsverduistering. Vervolgens geven we iedereen de gelegenheid een portretfoto van zichzelf te laten maken als astrofotograaf, bij een telescoop, of met een camera voor de borst, of bij een geprojecteerde eigen foto, wat je maar wilt. Ook een groepsfoto hoort hier bij. Verder hebben we indringend beeld en beroemde muziek samen beschikbaar in de musicalversie van Jeff Wayne’s “War of the Worlds”, waarin Marsbewoners besluiten om de aarde te gaan koloniseren. Tijdens deze vertoning staan er voor iedereen een drankje en wat kleine hapjes klaar, op kosten van een speciaal fonds. Vanavond is dit gratis voor alle deelnemers, waaronder enkele gasten. De avond wordt besloten door Dick de Vroet en Sijtze van Dellen met een kort overzicht van onze resultaten en verwachtingen. De flickr-site is een succes en we zien dat er verrassend goed materiaal wordt ingezonden. We gaan hiermee graag door. Clear Skies en iedereen tot ziens op de 26e mei, Dick de Vroet (secr.

Donderdag 28 april komen de Burgumer astrofotografen voor de 5e keer bijeen op de Sterrenwacht. Openingstijden 19:45 – 21:45 uur. Bij aanvang is het nog volop licht buiten. Na het kopje koffie (prijs EUR 1,–), ook nú voorzien van een gratis plakje cake, wordt gestart met onderlinge uitwisseling van informatie. Deze keer betreft dat vooral accessoires voor camera en kijker. Pieter Dijkstra zal enkele zonnefilters en andere attributen meenemen. Dat is actueel omdat op maandag 9 mei de planeet Mercurius overdag vóór de zon langstrekt (van ca. 13:10 – 20:40 uur). Dick de Vroet verloot namens de initiatiefgroep astrofotografie het geweldige astrofotoboek “Prachtige Nacht” onder de inzenders van foto’s naar de flickr-site: www.flickr.com/photos/werkgroepastrofotografiefrl

“Bliksemjager” Peter Elzinga houdt vervolgens een korte presentatie over hoe je mooie foto’s maakt van onweerswolken en bliksems. Elke onweersbui is anders, is zijn ervaring. En Nederland is een prima land voor bliksemfotografen! Na Peter komt Sijtze van Dellen met uitleg over enkele onderdelen van de deep-sky fotografie,Onweer – Peter Elzinga in aanvulling op zijn eerdere algemene inleiding over dit thema. Ten slotte worden actualiteiten besproken, zoals de laatste voorjaarsbijeenkomst op donderdag 26 mei, eventuele betrokkenheid bij astro-evenementen in de zomertijd (denk bijvoorbeeld aan het Perseïdenmaximum 11 -13 augustus). In juni, juli en augustus zijn er geen reguliere bijeenkomsten. Een geschikte tijd om nieuwe dingen uit te proberen: fotograferen met de smartphone bijvoorbeeld, stersporen vastleggen, stacken van foto’s. De eerste najaarsbijeenkomst is gepland op donderdag 29 september. Dan verder weer elke laatste donderdag van de maand.

Tja, bij helder weer kunnen we mogelijk op de 28e april nog hemelfoto’s maken. Neem apparatuur mee!

Dick de Vroet (secr. initiatiefgroep)

Henk Nieuwenhuis heeft recent weer een paar fraaie schetsen gemaakt
van de Maan. Bovendien schetste hij nevenstaande tekening van Jupiter.
Onder de kop WAARNEMINGEN zijn alle tekeningen te bewonderen. 

 

Betreft: 10e bijeenkomst Werkgroep Astrofotografie op donderdag 26 januari 2017, locatie: Sterrenwacht te Burgum. Openingstijden: 19:45 – 21:45 uur. 

Beste astrofotografen,

De maand december en de eerste dagen van januari hebben van alles te bieden voor de astrofotografie. 

Bedekkingen, buitenplaneten en dwergplaneten, Mercurius, Venus en Mars aan de avondhemel, een belangrijke meteorenzwerm als de Geminiden, de komeet 45P/Honda etc., de Pleiaden en Orion prominent in zicht, en wie weet … maken we een kans op noorderlicht, een mooie halo, iets met sneeuw of ijs of zo.

Onze volgende bijeenkomst staat gepland voor donderdag 26 januari 2017, mogelijk met nog enkele mensen meer! In januari komt de uitnodiging met de agenda. Intussen zijn er wat vrije dagen en komt de camera daarmee wat gemakkelijker binnen handbereik. Kijk vandaag of morgen eens naar de laatste prachtige foto’s op de flickr-site en laat je inspireren! Stuur je materiaal naar: astrofotografie@van-dellen.com

Sijtze van Dellen zorgt voor editing en plaatsing op: www.flickr.com/werkgroepastrofotografiefrl

Namens ons team wens ik jullie alvast fijne feestdagen! 

Clear Skies,

Dick de Vroet (secr.)

Henk Nieuwenhuis op NPO1!

Onlangs zijn bij Henk Nieuwenhuis thuis tv-opnames gemaakt voor het programma “Heel Nederland kijkt sterren” van Govert Schilling. Hierin laat Henk zien hoe een maantekening tot stand komt, zie nevenstaande tekeningen. Het programma wordt op 21 oktober a.s. uitgezonden op NPO1 van 21.25–21.45 uur. Op de pagina WAARNEMINGEN zijn meer tekeningen van Henk te bewonderen.

---

Supermaansverduistering 28 september vroeg in de morgen.

Ook zo genoten van de verduistering van de supermaan of toch dikke pech met bewolking gehad? In Rinsumageast was de hemel glashelder!

---

Verslag van de prijsuitreiking Fotowedstrijd Meteoren 2015 op vrijdag 18 september te Burgum
(Dick de Vroet).

Vrijdagavond 18 september werden in Burgum de prijzen uitgereikt van de Fotowedstrijd Meteoren 2015. De wedstrijd was uitgeschreven als een gezamenlijk project van Streekmuseum/Volkssterrenwacht Burgum en Vereniging Gemma Frisius. Afspraak was dat de foto’s in Friesland gemaakt moesten zijn op 11, 12 of 13 augustus van dit jaar, rond het maximum van de zogenaamde Perseïdenzwerm.

Slechts 12 foto’s waren binnengekomen, waarvan echter enkele buiten mededinging. Toch vond de jury, dat de goede kwaliteit uitreiking van 3 prijzen rechtvaardigde. De 1e prijs werd toegekend aan dhr. Sytse Schoustra uit Burgum. De winnaar kon helaas zelf niet aanwezig zijn wegens verblijf in het buitenland.

De foto kwam tot stand op Terschelling. Dichtbij de kust is een traditioneel schip te zien, voor anker in een bijna rimpelloze Waddenzee. Aan de horizon schijnt een zwak gelige gloed van kunstlicht. Dit beeld steekt mooi af tegen de heldere sterrenhemel. Laag aan de horizon komt een meteoor naar beneden. Een artistieke prestatie.

De 2e prijs ging naar dhr. Ruurd-Jakob Nauta uit Sneek. Deze foto werd door de jury getypeerd als een pure astro-foto in de goede zin van het woord. Het beeld toont een gedetailleerd deel van de sterrenhemel, met duidelijk zichtbaar structuren als de Melkweg, de Andromedanevel en de sterrenbeelden Cassiopeia en Perseus. Rechts van het midden wijst een strak meteoorspoor naar de radiant van de Perseïdenzwerm. De foto heeft mooie contrasten en opvallend weinig ruis.

Dhr. Emco Fokkema uit Beetsterzwaag ontving de 3e prijs, tevens aanmoedigingsprijs. Zijn foto is licht bewogen, omdat geen statief werd gebruikt. Het blijkt een voltreffer! De meteoor is binnen de grenzen van de techniek volledig vastgelegd. Een prestatie, die volgens de jury bijna niet herhaald kan worden.

 

De prijswinnaars ontvingen een oorkonde, hun eigen foto op stevig A4-fotopapier, een astro-dvd en een klein geldbedrag. Voor de 1e prijs was EUR 25 beschikbaar.

De jury heeft met plezier het aangeboden fotomateriaal beoordeeld. Graag dankt de jury de deelnemers en alle andere betrokkenen voor hun medewerking.                  

De jury,
Pieter Dijkstra, Hans Molema, Dick de Vroet

 Van links naar rechts:
Pieter Dijkstra (Streekmuseum/Volkssterrenwacht Burgum), Ruurd-Jakob Nauta (2e prijs), Emco Fokkema (3e prijs), Dick de Vroet (Vereniging Gemma Frisius)

VALLENDE STERREN…

In de nieuwsbrief van vorige week maakten we al melding van de Perseïdenzwerm: in de nachten rond 12 augustus a.s. zijn er elk jaar ‘vallende sterren’ (meteoren) te zien!
We schreven dat de sterrenwacht op dinsdag 11 augustus open is. Ook in ons kwartaalblad Horizon hebben we deze openstelling vermeld. Bij nader inzien vergaten we dat het feitelijke maximum in de nacht van woensdag 12 op donderdag 13 augustus valt. En daarom gaan we óók op woensdagavond 12 augustus om 21:00 uur open!

Je kunt de meteoren zonder kijker of andere hulpmiddelen zien vanuit de ligstoel en eventueel interessante verschijnselen noteren. Bijvoorbeeld nalichtende sporen, posities aan de hemel, kleur, enz.
Om iedereen in de gelegenheid te stellen de meteorenzwerm met eigen ogen te zien, is Streekmuseum-Volkssterrenwacht Burgum op dinsdagavond 11 augustus èn op woensdagavond 12 augustus bij heldere hemel vanaf 21:00 uur geopend. Als het bewolkt of regenachtig is, blijven we dicht…

PRIJSVRAAG…
Omdat tegenwoordig vrijwel iedereen een digitale camera bezit, en vooral door de populariteit van de smartphone, werd besloten om  een prijsvraag uit te schrijven: iedereen die in Friesland op 11/12/13 augustus 2015 een meteoor fotografisch weet vast te leggen, kan die foto opsturen naar Burgum*).
Daar bekijkt een deskundige jury de kwaliteit en maakt een keus.
Streekmuseum-Volkssterrenwacht Burgum en de Friese Vereniging voor Weer en Sterrenkunde “Gemma Frisius” hebben afgesproken om samen een leuke prijs beschikbaar te stellen voor de beste meteoorfoto.
Je kunt € 25,00 winnen, plus een Astro-DVD en een oorkonde! Bij meer kwalitatief zeer goede foto’s kan ook een eervolle vermelding worden toegekend. De prijswinnende foto’s worden op de website van Streekmuseum/Volkssterrenwacht Burgum geplaatst.
Foto’s (afdrukken) kunnen worden opgestuurd naar Streekmuseum-Volkssterrenwacht Burgum, Menno van Coehoornweg 9, 9251 LV Burgum. Digitale foto’s (niet groter dan 10 MB) kunnen worden gestuurd naar het e-mailadres streekmuseum-volkssterrenwachtburgum@hetnet.nl
De inzending van foto’s sluit op 20 augustus.

Streekmuseum / Volkssterrenwacht Burgum
Menno van Coehoornweg 9
9251 LV Burgum Tel: 0511 465 54