Verslag van de lezing van professor Wijnands over neutronensterren

Professor Rudy Wijnands hield op zaterdag 25 januari 2025 een interessante lezing over extreme fysica in en rond neutronensterren.
Hij begon met te vertellen wat een neutronenster is, door een foto te laten zien waarop de grootte van een neutronenster wordt verbeeld door die te vergelijken met de aarde en onze zon. Daarop zijn de aarde en de zon te zien. Bij de blauwe pijl zie je de grootte van de aarde t.o.v. onze zon. Als de zon een neutronenster zou worden, behoudt hij zijn massa, maar krimpt dan tot een klein bolletje, ongeveer ter grote van de stad Amsterdam( zie gele pijl).

De dichtheden in een neutronenster zijn dus enorm. Hij vergeleek die dichtheid met één suikerklontje  waar alle mensen op aarde in zitten. Materie gaat zich onder die omstandigheden dus heel anders gedragen.

Normale materie bestaat uit neutronen, protonen en elektronen. Maar bij hele hoge druk, raken de protonen, de elektronen kwijt en gaan ze over in neutronen en dan bestaat  de kern van de ster uit alleen neutronen,  vandaar de naam neutronenster. Wijnands vergelijkt de rangschikking van de neutronen in de ster met gnocchi, spaghetti en lasagne, in die volgorde, naarmate de druk toeneemt.

Door die grote dichtheid van een neutronenster ontstaat er ook extreme zwaartekracht. Om daaruit te kunnen ontsnappen zijn er snelheden van 150.000 km/sec nodig. Even ter vergelijking met het ontsnappen aan de aardse aantrekkingskracht, daar is een snelheid van 11km/s voor nodig. Dat is dus een verschil dat ons voorstellingsvermogen zo ongeveer te boven gaat.

Door diezelfde dichtheden in een neutronenster ontstaat er ook een zeer krachtig magnetisch veld, veel krachtiger dan dat van onze aarde, nl één biljard keer sterker.

Zo’n neutronenster heeft ook een enorme draaisnelheid (spin van 500 tot 1000 rotaties per seconde). En omdat ze zo snel ronddraaien zenden deze magnetische objecten straling uit. Zo ontstaat een soort vuurtoreneffect dat wij kunnen waarnemen met telescopen; de radiopulsar. Deze pulsen zijn met radiotelescopen te horen en daar had de professor ook geluidsopnames van.

We hebben weer van een bijzonder boeiende lezing genoten door een enthousiast vertellende prof. Wijnands.