Albert Author

Op de ledenexcursie van 20 april vond onze vereniging zichzelf letterlijk en figuurlijk terug op de tentoonstelling De schepping van de wetenschap in het Catharijneconvent in Utrecht. Het boek De revolutionibus orbium coelestium van Nicolaas Copernicus was uitgeleend door Literatuurmuseum Tresoar in Leeuwarden en ooit in het bezit van Gemma Frisius. 

Op de tentoonstelling De schepping van de wetenschap wordt duidelijk dat er grote overeenkomsten en verschillen zijn tussen religie en wetenschap. Er is een grote dynamiek tussen beide fenomenen. Voor het vaststellen van religieuze feestdagen was astronomie nodig en de Kerk erkende dat door in de 16e eeuw een Vaticaans observatorium te bouwen. 

Van het Vaticaans observatorium naar het Utrechts observatorium was het vervolgens maar een kleine stap want het vervolg van onze excursie vond dáár plaats. In de Sonnenborch werden wij rondgeleid door een van de vrijwilligers. De rijke historie en de mechanica van de telescopen kon rekenen op grote belangstelling van de leden van Gemma Frisius.

Op 23 maart was er al weer de laatste bijeenkomst van Gemma Frisius van dit seizoen met ons verenigingslid Meindert de Jong over de fenomenale krachten van de zon en professor Russchenberg over klimaat en weer.

Meindert de Jong vergelijkt onze zon met het zwaard van Damocles. Een zwaard aan een paardenhaar dat boven het hoofd van een lichtzinnige hangt.

De zon is een kernfusiecentrale met af en toe een flinke uitbarsting die in het jaar 1859 de telegraaf buiten gebruik stelde.

Wat dat in onze tijd met zeer complexe informatie- en electronicasystemen zou kunnen betekenen laat zich raden.

Daarna was het de beurt aan professor Russchenberg die ons met een aantal verontrustende prognoses en metingen voor de kop sloeg.

Als wij niks doen loopt het slecht met ons af is zo ongeveer de strekking van zijn verhaal. Het delicate systeem van koud en warm is op onze planeet verstoord geraakt.

Met behulp van klimaataanpassingen is daar wat aan te doen maar dat is een redmiddel in uiterste nood. Als we de broeikasgassenuitstoot niet op nul krijgen gaat de opwarming van de aarde door en wordt onze planeet onbewoonbaar.

Professor Russchenberg laat ons een plaatje zien van een drijvende sproeifabriek die zout water in de atmosfeer kan sproeien. Omdat een regendruppel een stofdeeltje nodig heeft om rondom te groeien zullen er rondom de zoutdeeltjes regendruppels gaan vormen en die zorgen voor wolken.

De wolken houden het zonlicht tegen en zo kan de opwarming van de aarde gestopt worden. Wereldwijd zorgt dit voor totaal andere regenpatronen met grote geopolitieke consequenties.

Zaterdag 30 april kwamen we samen om 10.30 uur in hotel-restaurant ‘ De Abdij’ in Dokkum voor de viering van ons 75-jarig jubileum (een dik jaar te laat maar dat kwam door corona). We werden ontvangen met een kop koffie en onze voorzitter, dhr. Wicher van der Heide heette ons allen welkom en hield vervolgens een mooie inleiding over de tijd. We hoorden van hem dat je ‘75 jaar’ , als zijnde 75 rondgangen van de aarde om de zon, op verschillende manieren kunt berekenen. Hij noemde drie mogelijke manieren die geen van allen op precies hetzelfde moment 75 jaar na de oprichting van onze vereniging uit kwamen. Onze voorzitter heeft heel veel zitten rekenen, maar de conclusie was dat het allemaal wel ongeveer overeen kwam met wat wij op onze huidige kalender ( de Gregoriaanse) aanduiden als 75 jaar.

Vervolgens kwam de heer Nieuwenhuis aan de beurt. Hij had een Astronomiequiz gemaakt waarover de aanwezigen zich konden buigen. Het waren 15 leuke, maar ook pittige vragen, over de astronomie. Er waren mooie prijzen door het bestuur beschikbaar gesteld, maar het viel nog niet mee om deze quiz goed te maken. Dit viel Henk Nieuwenhuis wel wat tegen van de aanwezigen, zoals hij later fijntjes opmerkte.

Degene die de meeste vragen goed had was Meindert de Jong. Hij mocht van de prijzentafel eerst iets uitzoeken en hij koos een zonnewijzer. Toen volgden er nog heel wat prijzen en er moesten hier en daar nog wat extra vragen bedacht worden door Henk omdat er personen waren met een gelijk aantal goede antwoorden.

De overige prijzen werden verdeeld onder de hierboven afgebeelde personen.

Na het uitdelen van de prijzen werd er een lekkere lunch geserveerd met soep, lekker belegde broodjes en drinken.

Terwijl we nog aan het eten waren kwam dhr. van der Galiën al binnen lopen. Hij nam ons na de lunch mee voor een interessante rondleiding door Dokkum met daarop aansluitend een lezing in deze zelfde zaal van De Abdij. Dhr van der Galiën is een enthousiaste verteller en het aanwezige gehoor luisterde dan ook aandachtig. Jammer was, dat we wat gestoord werden door geluiden van buiten, waar een ontvangst werd voorbereid voor onze Canadese bevrijders. Mooi voor de bevrijders en voor Dokkum, maar voor onze groep was het wat lastig, vooral voor onze spreker, die zich er echter moedig doorheen sloeg. Een beetje aan de late kant en met een suikerbrood als bedankje voor onze spreker, werd de dag afgesloten door onze voorzitter. Een gezellige dag, waarop we allen zeer tevreden terug kunnen zien. Hieronder nog wat foto’s van de rondleiding en de lezing met dhr van der Galiën.

Op weg terug naar de Abdij, waar doedelzakspelen wachten op de Canadezen

Foto plaatsen op deze website Graag ontvangen we van u een bijzondere weer- of sterrenkundige foto om op deze website te plaatsen. Sturen naar Albert van der Sluis:  webmaster@gemmafrisius.nl

Foto’s, gemaakt door deze werkgroep, zijn te vinden op:

https://observeum.jimdo.com/sterrenwacht/astrofotografie/foto-s-werkgroep-astrofotografie/

Deze bijeenkomst wordt heel speciaal! Onze eigen Henk Nieuwenhuis, inmiddels ook al de 80 gepasseerd, zal op zijn eigen boeiende manier vertellen hoe het zoeken naar meteorieten in Nederland verloopt. Ongetwijfeld zal Henk ons weer verrassen met hilarische anekdotes.

Het hoofdprogramma wordt door niemand minder dan prof. Kees de Jager verzorgd. Volgens het tijdschrift NewScientist is hij een van de meest vooraanstaande Nederlandse astronomen van de 20e eeuw, bekend in binnen- en buitenland. Met zijn 97 jaar een lezing over de levensloop van de zon geven is een buitengewone prestatie!

Iedereen is van harte welkom om deze twee sprekers aan te horen!