Verslag van de lezingen van 28 sept. 2024
Op 28 september vond de eerste Gemma Frisius bijeenkomst van het nieuwe seizoen
plaats, met voor de pauze de directeur van Tresoar Arjen Dijkstra en na de pauze de voorzitter van onze vereniging Wicher van der Heide.
Het onderwerp van Arjen Dijkstra zijn presentatie is Eise Eisinga, over wie hij in 2021 een biografie publiceerde. Hij vertelt over Eise zijn jeugd in een tijd dat Fryslân zich in de voorlinies van de westerse beschaving bevond. Ook schetst hij een beeld van de wereld rondom Eise Eisinga en de tijd waarin hij leefde en de context waarbinnen het planetarium kon ontstaan.
Arjen Dijkstra laat ons een aantal stop-motion filmpjes zien van een werkend planetarium die hij in de corona tijd gemaakt heeft. Nooit eerder kwam iemand op het idee om zo het planetarium ‘tot leven’ te wekken. We zien de maan om de aarde draaien en we zien het moment op 31 december waarop 2021 in 2022 verandert.
Dan vertelt Arjen Dijkstra over het duurste boek dat in het bezit is van Tresoar. Dat is het boek De revolutionibus orbium coelestium van Nicolaas Copernicus en een aantal van onze verenigingsleden hebben dit boek in april op de tentoonstelling De schepping van de wetenschap in Utrecht gezien. Dan vallen vele toevalligheden op z’n plaats, want dit boek van Copernicus was ooit in bezit van de Friese geleerde Gemma Frisius naar wie onze vereniging is genoemd en de verblijfplaats van dit boek is ook de plaats waar onze vereniging naar toe verhuisd is!
Wicher van der Heide begint zijn presentatie met een filmpje
waarin een tennisbal in een hand terecht komt nadat hij op mysterieuze wijze vanuit stilstand in beweging komt. De kans dat zoiets gebeurt is niet erg groot en de natuurkundige grootheid die hiermee gedemonstreerd wordt heet entropie.
Entropie neemt altijd toe bij een onomkeerbaar energieproces. Deze natuurkundige wet is de enige natuurkundige wet die de richting van de tijd aangeeft. De totale entropie van ons universum zal uiteindelijk zeer groot worden, maar niet oneindig.
Dan spreekt Wicher over de warmtedood van heelal. De entropie zal niet meer veranderen en de tijd houdt op.
