december 2016 Archive

Uitvoeringsprogramma Astrofotografie van woensdag 7 december t/m woensdag 4 januari 2017

keuze-objecten    Locatie: Sterrenwacht Burgum of op locatie van eigen keus

Maan     

Op woensdag 14 december om 1:06 u (dus kort na middernacht) is het Volle Maan, op donderdag 29 december is het Nieuwe Maan (onzichtbaar) om 7:53 u. Met 1^e Kerstdag zondag 25 december staat de maan het verst van de aarde verwijderd in december (zgn. apogeum). De afstand maan – aarde is dan 406 000 km (afgerond). En de maandiameter is op die dag ca. 29.5’, zo’n 10% kleiner dan op 13 dec (perigeum). Astromagazine Sky at Night (afgekort SkaN) beveelt als bijzonder maanobject van december de krater Halley aan. Deze krater heeft een doorsnee van 36 km en is te vinden op 8.0° Zbr, 5.7° Ole, dichtbij het centrum van de maanschijf. De ouderdom is 4 – 4.5 miljard jaar. Gebruik een telescoop van minimaal 2 inch. Beste waarneemtijden: 20-21 dec.

Planeten   

Mercurius (m = 0.7) is van 5 tot 22 december ’s avonds waarneembaar in het ZW. De planeet gaat meer dan een uur na de zon onder. Zoek laag boven een onbelemmerde horizon, op een hoogte tussen 5° en 10° en zo’n 20° ten westen van Venus (helaas is er vaak een wolkenband aan de kim, die het zicht beneemt). Gebruik een verrekijker. Maak vervolgens een foto. Venus (m = -3.9) is deze maand de prachtige Avondster, die zelfs in de steden duidelijk zichtbaar is boven de contouren van gebouwen, in het ZW. Mars (m = 0.7) is ten oosten van Venus te vinden en gaat omstreeks 22 u onder. Saturnus (m = 1.0) is pas tegen het eind van de maand weer zichtbaar, laag in de ochtendschemering. Voor Jupiter (m = -1.8) moet je ook vroeg uit bed, maar dat loont wel! Uranus (m = 5.7) is de hele avond te zien en gaat pas in de kleine uurtjes onder (sterrenbeeld Vissen). Neptunus (m = 7.9) gaat steeds eerder voor middernacht onder. Zoek in Waterman.

DeepSky  

M 45 (Pleiaden) = open sterrenhoop in Taurus ofwel Stier (m = 1.6)      [freestarcharts.com]              

M35 = open sterrenhoop in Gemini ofwel Tweelingen (m=5.2) [freestarcharts.com]    

M42 (Grote Orionnevel) = diffuse nevel in Orion (m=4.0) [freestarcharts.com]                                       

NGC 7662(Sneeuwbalnevel) = planetaire nevel in Andromeda (m=8.6) [SkaN dec 2016]                         

M33 (Driehoeknevel) = spiraalstelsel in Triangulum ofwel Driehoek  (m=5.7) [SkaN dec 2016]    

NGC 2419 = bolhoop in Lynx (m=10.3) [SkaN dec 2016]  

M79 = bolhoop in Lepus ofwel Haas (m=8.6) [Sterrengids 2016, dec deep sky]

Meteoren en kometen  

Meteoren: De belangrijke meteorenzwerm “Geminiden” is in december actief tussen wo 7 en za 17, met een scherp maximum in de nacht van di 13 op wo 14 december. De zwerm heeft dan een theoretische uurfrequentie (ZHR) van 120, maar het is die nacht ook Volle Maan. Daardoor kunnen veel zwakke meteoren niet waargenomen worden. Geschat wordt dat er hoogstens 35 zichtbare meteoren/uur overblijven. Een dag vóór of na het maximum is de omvang van de zwerm een stuk minder. Reken dan op niet meer dan 10 meteoren/u. De meteoren zijn met 35 km/sec niet erg snel, wel helder en soms intens gekleurd. Advies: zoek de radiant  op het kaartje van de website hemel.waarnemen.com.

Een minder bekende zwerm zijn de Ursiden, tussen 17 en 26 december. Maximum van deze zwerm: ca. 10 meteoren per uur, in de nacht van wo 21 op do 22 dec. Een volgende kans komt op di 3 jan 2017 met de Boötidenzwerm. Maximum om 18:45 u met ZHR=130. Geen storende maan!    Fotografie: meteoren vastleggen met gezichtsveld weg van de maan, camera op statief, groothoek kiezen, hoge ISO (1600 of meer), laag diafragmagetal (2.8 of lager), sluitersnelheid bijv. 10 seconden (uitproberen bij storend maanlicht), draadontspanner, ruisonderdrukking uitschakelen, extra batterij.

Kometen: Er verschijnt  weer eens een komeet aan onze hemel! De moeilijke naam (zoals gewoonlijk) 45P/Honda-Mrkos-Pajdusakova maakt het object alleen maar interessanter. Het is een kort-periodiek exemplaar, met een omloop van ruim 5 jaar. Ontdekt in 1948. Op 1 dec was de helderheid nog slechts m =12.2, maar dat wordt steeds beter tot begin januari m=6.4 kan  worden bereikt. In de tussentijd komt de komeet, eerst zichtbaar ’s avonds zeer laag in het ZW, ook geleidelijk hoger boven de horizon. Op za 31 dec wordt een hoogte van 5° bereikt. Voor meer informatie verwijs ik naar hemel.waarnemen.com.

Veranderlijke sterren     

De bekende bedekkingsveranderlijke Algol bereikt een minimum van m=3.4 om 23:05 u op za 24 dec. Het gehele bedekkingstraject loopt van 18:11 u op za tot 03:59 u op zo. De normale helderheid van de ster is m = 2.1. Bij geschikte keuze van je waarneemlocatie wordt het interval van wisselende  helderheid mogelijk begeleid door naburig Kerstgezang.

Planetoïden en dwergplaneten              

Dwergplaneet Ceres (m = 8.2) is niet ver van Uranus te vinden in Vissen. Bijv. op vrij 9 dec staan beide hemellichamen om 23 u aan weerszijden van de maan: Uranus NO, Ceres ZW. Ook Vesta (m = ca. 7) is in december goed waarneembaar, in Kreeft. Zoek met  Stellarium de positie voor je favoriete waarneemtijdstip. Bij twee foto’s gemaakt op uiteenlopende data kun je de verplaatsing in beeld brengen. Misschien een uitdaging ?

Sterbedekkingen door de maan    

Op vrij 9 dec bedekt de maan om ca. 20:32 u de ster 89 Piscium (m = 5.1). Om ca. 21:29 u eindigt de bedekking. De maan staat op een hoogte van ca. 40° en is voor 76% verlicht. Verder zijn er bedekkingen op zo 11, ma 12, di 13 (o.a. de zeer heldere ster Aldebaran), wo 14, vrij 16 en zo 25. Zie voor meer informatie de website hemel.waarnemen.com.

¹Het voorgestelde programma kan op onderdelen nog worden aangepast. In dat geval krijgt u bericht.

Geadviseerd wordt zelf een laatste check te doen op de hier verstrekte gegevens.                      (bronnen: Sterrengids 2016, tijdschr. Zenit, ed. december 2016, astro-magazine Sky at Night (SkaN) december 2016, hemel.waarnemen.com, freestarcharts.com).