30 september 2023
lezingen starten vanaf 14.00 uur in Het Oranjehotel te Leeuwarden
voorprogramma: Jurjen Boersma: Het Artemisproject
hoofdlezing: Drs. R. de Jong: Kwantummechanica in de sterrenkunde
28 oktober 2023
lezingen starten vanaf 14.00 uur in Het Oranjehotel te Leeuwarden
voorprogramma: Henk Nieuwenhuis: Bijzondere voorvallen in mijn hobby’s:
astronomie en ruimtevaart.
hoofdlezing: Steven Bloemen: Detectie van Zwaartekrachtgolven
25 november 2023
lezingen starten vanaf 14.00 uur in Het Oranjehotel te Leeuwarden
voorprogramma: Fetze Tigchelaar: Zelfbouw Dobson-telescoop
hoofdlezing: Huib Jan van Langevelde: Inzoomen op zwarte gaten
27 januari 2024
lezingen starten vanaf 14.00 Het Oranjehotel in Leeuwarden aanvang 14.00 uur
voorprogramma: Bauke Zijlstra: Iets over Einstein, Eddington en Popper
“In 1910 heb ik ook de komeet Halley met zijn lange staart een paar keer gezien”, schreef mijn grootvader Bauke Zijlstra in een schriftje over zijn leven. Hij rept daarin met geen woord over de apocalyptische voorspelling waarmee de Franse astronoom Flammarion wereldwijd paniek zaait. Een voorspelling waarmee Flammarion zich als wetenschapper declasseert.
In 1915 publiceert Einstein zijn algemene relativiteitstheorie. Ook daarin zit een voorspelling, namelijk dat “een lichtstraal, die dicht langs een massief lichaam zoals de zon gaat, een afbuiging vertoont die tweemaal zo groot is als Newton beweert.”
In 1919 bevestigt de Britse astronoom Eddington deze voorspelling door tijdens een volledige zonsverduistering in zowel Brazilië als Afrika de posities van zichtbare sterren in de buurt van de verduisterde zon te vergelijken met hun bekende posities uit nachtelijke waarnemingen. De afbuiging van het licht van deze sterren door de aanwezigheid van de zon komt exact overeen met Einsteins voorspelling. Einsteins voorspelling versterkt zijn naam als wetenschapper.
De nog jonge Karl Popper springt een gat in de lucht wanneer hij hoort dat Eddington Einsteins voorspelling bevestigt. Later ontleent hij als wetenschapsfilosoof daaraan het criterium waarmee hij wetenschap van pseudo-wetenschap onderscheidt en waarmee hij Marx en Freud om de oren kan slaan. En wie weet welke andere pseudowetenschappers nog meer.
hoofdlezing: Jeffrey Bout: Ontdekking van de Melkweg
De Melkweg heeft vanaf een donkere plek een prachtig aanzicht. Al eeuwen wordt ze door de mens bewonderd en bestudeerd. Dit leidde tot vele ontdekkingen, ook gedaan door Nederlandse sterrenkundigen. De Melkweg bevat vele verhalen: over het leven van sterren, over bewegingen van stof en gas of over een zwart gat verborgen in het centrum. Onze aarde blijkt onderdeel uit te maken van dit immense en complexe systeem. En de Melkweg blijkt een eiland te zijn in een uitgestrekte kosmische oceaan. Het ontzag dat men in de oudheid al had voor de Melkweg is geheel terecht.
24 februari 2024 Locatie: Tresoar in Leeuwarden bij de Oldehove!!
lezingen starten vanaf 14.00 uur
voorprogramma: ALV aanvang 13.30 uur!!!!!
hoofdlezing: J. Pel: James Webb telescoop (de lezing begint 15.00 uur.)
Na jaren wachten was het zo ver: op 26 december 2021 werd de James Webb Space Telescope met succes gelanceerd. De extreme complexiteit van de telescoop en de instrumenten was een geweldige uitdaging, maar alles werkt uitstekend. JWST werd speciaal ontworpen voor metingen in het infrarood. Terwijl de instrumenten NIRCAM en NIRSPEC zich richten op het nabije infrarood (golflengten 1-5 micron) wordt het “mid-infrarood”, met golflengten van 5 tot 25 micron, waargenomen met MIRI, het Mid Infrared Instrument. MIRI is in feite meerdere instrumenten ineen: naast een camera en een lage resolutie spectrograaf is er een zg. integral field spectrograaf.
Nederland heeft een belangrijke rol gespeeld bij de bouw van dit zeer complexe instrument. De spreker was hierbij nauw betrokken.
23 maart 2024 Locatie: Tresoar in Leeuwarden bij de Oldehove!!
aanvang 14.00 uur
lezingen starten vanaf 14.00 uur
voorprogramma: Meindert de Jong: De zon als vriend en vijand,
een zwaard van Damocles
De zon is voor ons aardbewoners de bron waar al onze benodigde energie vandaan komt. zelfs de aardolie die wij verbranden komt al veel eerder als energie van de zon en is door de aarde voor later gebruik opgeslagen. Maar de zon heeft ook enkele duistere kanten, neem b.v. het Carrington Event midden 19e eeuw waarbij de zon een enorme uitbarsting had van geladen deeltjes en deze deeltjes recht op de aarde afvuurde, dit had tot gevolg dat het poollicht tot aan de evenaar zichtbaar was.
Wat zou er gebeuren wanneer dit vandaag de dag gebeurt ??? en heeft het al vaker plaats gevonden ??
hoofdlezing: Prof.H. Russchenberg: Kunnen wolken de opwarming terugdringen?
Nu de klimaatverandering doorzet en de aarde steeds meer opwarmt, rijst de vraag wat we kunnen doen als de temperatuur op aarde te hoog wordt. Kunnen we aarde nog af laten koelen? Ja, dat kan. Met solar radiation management kunnen we ervoor zorgen dat er minder zonlicht op aarde komt. Hierdoor koelt de aarde af. Een potentiele methode hiervoor is marine cloud brightening: het modificeren van wolken door toevoeging van aerosolen met als doel om ze meer zonlicht te laten weerkaatsen. In theorie kan het werken, al zijn er ook risico’s aan verbonden: lokale regenpatronen kunnen veranderen bv. Is het de oplossing voor klimaatverandering? Of zijn de risico’s te groot en moeten we er niet aan beginnen?
20 april 2024
Ledenexcursie naar Utrecht. Op het programma staan Het Catharijneconvent met de tentoonstelling “De schepping van de wetenschap” (met o.a. boeken van Copernicus en Galilei), een lunch in het museumcafé en bezoek aan de oude sterrenwacht De Sonnenborgh. Opgave bij de penningmeester Jacob Dijkstra per e-mail: penningmeester@gemmafrisius.nl of tijdens de bijeenkomst van 23 maart a.s.
|
28 oktober 2023 om 14.00 uur, Oranjehotel Leeuwarden
Voorprogramma Henk Nieuwenhuis: Bijzondere voorvallen in mijn hobby’s astronomie en ruimtevaart. Zo’n 70 jaar geleden kreeg ik interesse in ruimtevaart en wat later in astronomie. Eerst was het eigenlijk alleen het verzamelen van artikelen over de ruimtevaart, die toen nog in de kinderschoenen stond. Al snel werd ik lid van diverse verenigingen op dit gebied en ging ik corresponderen met onderzoekers en astronauten. Daarnaast maakt ik met vrienden kleine raketten die we lanceerden en die soms ontploften of een andere baan kozen dan wij bedoelden. Doordat ruimtevaart gebruik maakt van astronomie was het een logisch gevolg door ook alles van te willen weten. Ik bouwde een eigen sterrenwacht in mijn tuin en ik raakte echt in de ban van wat er allemaal te zien en te leren viel. In al die jaren zijn er zowel komische als absurde voorvallen geweest met betrekking tot beide onderwerpen. Ik kreeg nieuwe theorieën over het zonnestelsel aangeboden en veel meldingen van neergekomen meteorieten. Daardoor maakte ik kennis met veel kleurrijke personen. Graag ik wil u, met de nodige beelden erbij, daarover iets vertellen.
Henk Nieuwenhuis was conservator van het Eise Eisinga Planetarium en is erelid van de Vereniging Gemma Frisius. Henk heeft al talloze lezingen voor de vereniging verzorgd en ook bestuurswerk voor de vereniging verricht. Er is een planetoïde naar hem genoemd en van zijn hand verschijnen regelmatig artikelen in het tijdschrift Zenit, o.a. over de rode vlek van Jupiter (Zenit juli/aug 2021).
Hoofdlezing Steven Bloemen: Detectie van Zwaartekrachtgolven
|